Turkish Passport

Director
Burak Arliel

91 min. 2011. Turkey

یک مستند جذاب درباره دیپلمات های ترک که در کوران جنگ جهانی دوم برای تعداد زیادی از یهودی های  اروپا پاسپورت ترکی تهیه کردند و با فرستادنشون به ترکیه از مرگ حتمی شون در اردوگاه های کار اجباری جلوگیری کردند.

این اولین باره که این داستان رو می شنوم و بسیار جذابه. ترک ها با آلمانی ها کنار میان که اتباع دولت  ترکیه ستاره نشان یهودی بودنشون رو به داخل کتشون بدوزند و این جوری بتونند زندگی عادی داشته باشند. ولی وقتی فشار شدت می گیره، دولت ترکیه بهشون خبر می ده که دیگه قادر نیست ازشون دفاع کنه و بهتره راهی ترکیه بشوند. راهش هم این بوده که دولت ترکیه هر ماه یک کوپه به قطاری که از وسط آلمان نازی و کشورهای تحت تسلطش به ترکیه می ره، اضافه می کنه و اتباعش رو می فرسته به ترکیه! مسافران در هر ایستگاه باید پیاده بشن و با افسرهای آلمانی مدارکشون رو نشون بدند. هر بار که پیاده می شدند. مطمئن بودند که اینبار گیر می افتند و با هم وداع می کردندو بالاخره بعد از یک سفر ده روزه توانفرسا می رسند به استامبول و دو سال اونجا می موندند تا پایان جنگ. مصاحبه ها با بچه هایی  هست که مسافر اون قطارها بودند و الان کهنسال هستند. 

قصه ها شنیدنی اند. خداحافطی هاشون، وحشت شون، دین شون به ترک ها، پدر و مادرهایی که دیگه هرگز ندیدنشون و اینکه این داستان باید به نسل بعدی برسه و همه بدونند که آدم ها قراره آدم باشند. حتی اگر هیچ ارتباط فامیلی، ملیتی یا دینی نداشته باشند.  

فکر می کردم داستان یک نفر هست. مثل فهرست شیندلر ولی وقتی اسم دیپلمات هایی که تو این کار نقش داشتن رو پرده میاد، می بینید که هجده دیپلمات در سرتاسر اروپا همین کار رو کردند. یکی شون که فیلم روش تاکید می کنه، وقتی آلمان ها اجازه نمی دهند  یهودی هایی که دنبالشون اومده از قطار پیاده شوند، با همه همراهانش سوار قطار می شه و می گه ما هم باهاشون می ریم . خبر به قرارگاه می رسه و برای جلوگیری از یک افتضاح بین المللی، قطار رو تو ایستگاه بعدی نگه می دارند و سفیر ، کارکنان سفارت و البته یهودی ها رو پیاده می کنند. به قول محقق آمریکایی فیلم، شاید این فرهنگ  ترک هاست که برای کاری که کردند دنبال پاداش و مواجب نبودند و قصه هیچ جا عنوان نشد و شاید قضیه اصلا پاداش نبود، قضیه جان انسان ها بود. فیلم با جمله هرکسی انسانی را نجات دهد، همه انسان ها را نجات داده است تموم می شه و زیرش سمت راست می نویسه قران و سمت چپ می نویسه تلموت! انسانیت! همون حلقه ارتباطی مذاهب که همه مون گم کردیم!!!